Daha önce birçok ulus ve uzay girişimcisi denedi ve başarısız oldu. Ancak önceki başarısızlıklardan yılmayan bir Japon şirketi, robotik bir uzay aracını Ay’a indirmeyi deneyecek. Eğer başarılı olursa, ispace tarihteki ilk ticari Ay inişini gerçekleştirmiş olacak.
Şirket inişi 25 Nisan 2023 saat 18:40’da canlı yayınlayacak. Üstelik canlı yayın sırasında izleyicilere, bu zorlu görevi denetleyen mühendislerin bulunduğu Tokyo’daki görev kontrol odasına bir göz atma imkanı verilecek. Halkın gerçek zamanlı olarak izleyebileceği fırsatlar bir yana, Ay’a inişler kendi başına bile nadir bir olay.
HAKUTO-R olarak bilinen görev, yakında gerçekleşecek birkaç ticari Ay görevinden yalnızca biri. Sırada bekleyen diğer görevler arasında ise NASA’nın 2018 yılında özel sektörün Ay’a kargo göndermesine yardımcı olmak üzere kurulan Ticari Ay Yükü Hizmetleri Programı dikkat çekiyor.
İniş araçları konusunda uzmanlaşmış bir startup olan ispace, bir Amerikan şirketi olmadığı için NASA programına doğrudan katılamıyor, ancak 2025 yılında Ay’a iniş yapmak üzere Massachusetts merkezli Draper Technologies tarafından yönetilen bir sözleşmede kapsamında iş birliği yapıyor.
Tüm bu yaklaşan görevlerin, astronotların 2025’te ya da daha sonra varışından önce yüzeye malzeme göndermesi ve gelecekte bir Ay ekonomisini başlatması bekleniyor.
ispace’in bu ilk girişiminde NASA, görev sırasında toplanan Ay tozu örneklerini satın almak üzere bir sözleşme imzaladı. HAKUTO-R başka müşteriler için de kargo taşıyor: Birleşik Arap Emirlikleri ve Japon uzay programlarından birer adet olmak üzere iki keşif aracını yüzeye ulaştırmaya çalışacak.
NASA’nın eski bilim başkanı Thomas Zurbuchen attığı bir tweet‘te ‘‘Bunu 2023’te (ABD’den) beklenen 3 #CLPS fırlatmasıyla (Ay’a) ticari görevlerin yeni bir aşamasının başlangıcı olarak görüyorum’’ dedi.
Ispace’in Ay’a iniş girişimi Youtube üzerinden canlı olarak yayınlanacak.
Koşulların değişmesi halinde, ekip Ay’a iniş için üç alternatif alan belirledi. Yetkililer, konuma bağlı olarak iniş tarihinin değişebileceğini söyledi. Geri dönüşler 26 Nisan, 1 Mayıs ve 3 Mayıs için planlandı.
İniş sekansı sırasında uzay aracı yörüngeden yavaşlamak için bir fren motoru yakımı gerçekleştirecek. Önceden ayarlanmış bir dizi komutla, iniş aracı Ay yüzeyine yumuşak bir şekilde inmek için yönünü ve hızını ayarlayacak. Bu işlemin yaklaşık bir saat sürmesi bekleniyor.
Canlı yayını izleyen dünyanın dört bir yanındaki insanlar şirketin Tokyo’daki görev kontrol merkezinin içini görebilecek. Yayında ayrıca canlı ve önceden kaydedilmiş röportajlar da yer alacak. Şirket sözcüsü Andrew Ames Mashable’a yaptığı açıklamada, inişin başarılı olması halinde ispace’in uzay aracının Ay’da olduğunu görsel olarak teyit edeceğini söyledi.
https://www.youtube.com/watch?v=@ispace9464/streams
Esasen HAKUTO-R, Ay’a inen, 500 metre yol kat eden ve Ay’dan video ışınlayan ilk özel uzay aracı geliştiricisine 20 milyon dolar teklif eden Google Lunar XPrize yarışmasından doğdu. Anlaşma, katılan yarışmacılardan hiçbiri bunu başaramadan sona erdi.
Aralık 2022’de Florida Cape Canaveral’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden bir SpaceX Falcon 9 roketiyle fırlatıldıktan sonra uzay aracı yakıt maliyetlerinden tasarruf etmek için Ay’a doğru beş aylık uzun bir yolculuğa çıktı. HAKUTO-R’yi Ay yörüngesine iten yörüngesel enjeksiyon manevrasını 21 Mart’ta, inişten önceki son manevrasını ise 13 Nisan’da tamamladı.
Bu özel sektörün ilk denemesi değil: 2019’da İsrailli bir kâr amacı gütmeyen kuruluş ve şirket, Ay’a inmeyi amaçlayan 100 milyon dolarlık Beresheet görevinde iş birliği yaptı.
Uzay aracının alçaldığı sırada bir oryantasyon bileşeni arızalandı ve ana motorun kesilmesine neden oldu. Görev kontrolörleri uzay aracını sıfırlamaya çalıştı, ancak motor tekrar çalıştığında artık çok geçti: Mühendisler araçla iletişimi kaybetmişti. Araç Ay’a çarptı.
Washington Üniversitesi McDonnell Uzay Bilimleri Merkezi’nin direktörü Brad Jolliff, önümüzdeki beş yıl içinde diğer ticari şirketlerin de aynı şeyi yapacağına, Ay’a kargo taşıyacağına ve bilim deneylerini kolaylaştıracağına inanıyor.
Jolliff daha önce Mashable’a verdiği bir röportajda ‘‘Ay için bir iş durumu var’’ demişti. Bu yeni Ay keşif ve seyahat dönemi ‘‘tamamen NASA tarafından yapılmayacak, uluslararası ve ticari ortaklarla yürütülecek’’.
Kaynak: Elisha Sauers, Mashable’da muhabir, Ceyda Yetim yerelleştirdi.
